Að þjóna sömu herrum en keppa þó: Sameiginlegt eignarhald á íslenskum hlutabréfamarkaði
Title: |
Að þjóna sömu herrum en keppa þó: Sameiginlegt eignarhald á íslenskum hlutabréfamarkaði |
Alternative Title: |
Serving the same masters while competing: Common ow- nership of listed companies in Iceland |
Author: |
Óladóttir, Ásta Dís
Friðriksson, Friðrik Árni
Magnusson, Gylfi
orcid.org/0000-0002-6450-8597
Þráinsson, Valur
|
Date: |
2017-06-16 |
Language: |
Icelandic |
Scope: |
27-51 |
University/Institute: |
Háskóli Íslands University of Iceland |
School: |
Félagsvísindasvið (HÍ) School of Social Sciences (UI) |
Department: |
Viðskiptafræðideild (HÍ) Faculty of Business Administration (UI) |
Series: |
Stjórnmál og stjórnsýsla;13(1) |
ISSN: |
1670-6803 1670-679X (eISSN) |
DOI: |
10.13177/irpa.a.2017.13.1.2
|
Subject: |
Eignarhald; Kauphöll Íslands; Lífeyrissjóðir; Tryggingafélög; Fasteignir; Fjarskipti; Samkeppni
|
URI: |
https://hdl.handle.net/20.500.11815/654
|
Show full item record
|
Citation:
Ásta Dís Óladóttir, Friðrik Árni Friðriksson, Gylfi Magnússon, Valur Þráinsson. (2017). Að þjóna sömu herrum en keppa þó: Sameiginlegt eignarhald á íslenskum hlutabréfamarkaði. Stjórnmál og stjórnsýsla, 13(1), 27-51. doi:10.13177/irpa.a.2017.13.1.2
|
Abstract:
Tilgangur þessarar greinar er að fjalla um og varpa ljósi á sameiginlegt eignarhald
fyrirtækja á skráðum hlutabréfamarkaði á Íslandi og er það borið saman við
umfang slíks eignarhalds í Bandaríkjunum. Nokkur umræða hefur verið um
hversu fáir aðilar eiga stóra hluti í íslenskum fyrirtækjum sem eru í samkeppni
við hvert annað og því er umfang þessa og þróun á íslenskum hlutabréfamarkaði
greind. Sjónum er beint að þremur mörkuðum hér á landi þar sem tveir eða
þrír keppinautar eru skráðir í Kauphöll Íslands. Það eru trygginga-, fjarskipta,
og fasteignamarkaðir. Þá er umfang fjárfestinga lífeyrissjóða á íslenskum
hlutabréfamarkaði greint á fjórum mismunandi tímapunktum; árin 2003, 2007,
2014 og 2016.
Þótt erfitt sé að bera saman hlutabréfaeign milli tímabila sést að sameiginlegt
eignarhald var mun minna fyrir efnahagshrunið árið 2008 en á árunum eftir
hrun, bæði hjá öllum stærstu hluthöfum skráðra fyrirtækja og þá einkum lífeyrissjóðum.
Um mitt ár 2016 var eign lífeyrissjóða í skráðum hlutafélögum í Kauphöll
Íslands orðin umtalsverð eða um 50% af markaðsvirði allra skráðra félaga.
Stærstu lífeyrissjóðirnir áttu hlut í nánast öllum hlutafélögum í kauphöllinni. Á þeim mörkuðum sem hér er fjallað um fara lífeyrissjóðirnir með yfir 45% eign
í öllum skráðum fasteignafélögum, yfir 35% í öllum skráðum tryggingafélögum
og yfir 50% í fjarskiptafyrirtækjum á markaði.
Ekki liggur fyrir hvaða afleiðingar þetta sameiginlega eignarhald á íslenskum
fyrirtækjum hefur á samkeppni og verð. Engar rannsóknir hafa enn verið gerðar
á því. Bandarískar rannsóknir benda þó til þess að slíkt eignarhald hafi skaðleg
áhrif á samkeppni. Í ljósi umfangs þess á Íslandi er ástæða til þess að greina
áhrif þess hér og mun greinin því varpa betra ljósi á hvernig þróunin hefur verið
á Íslandi síðustu tæpu tvo áratugi. The article analyses common or horizontal ownership of shares on the Icelandic
Stock Exchange. We compare this to common ownership of listed shares in the
U.S. The situation in Iceland has not been subject to much formal research
despite clear signs of concentrated ownership. We look at three Icelandic
markets where two or three competing firms all have their shares listed on the
stock exchange. The markets are for insurance, telecommunications and real
estate. We also look at the holdings of shares by Icelandic pension funds at four
points in time, the years 2003, 2007, 2014 and 2016.
Although the stock market has changed considerably in many respects within
that timeframe, making direct comparison difficult, we conclude that common
ownership was far less prevalent before the crash, both among pension funds
and all shareholders. At mid-year 2016, the pension funds dominated holdings
of shares in most listed companies in Iceland. The largest pension funds each
held shares in almost all listed companies. In the three markets that we analyse
the pension funds held over 45% of the shares in real estate companies, 35% in
insurance and 50% in telecommunications.
We do not analyse the consequences of this concentrated and common
ownership on competition and prices. That remains a subject for further study.
Based on the results from research into the effects of common ownership in
the U.S. this development should though clearly be a cause for concern.
|
Rights:
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 3.0 License
|