Movements of animals en masse are impressive phenomena that continue to fascinate
scientists of all persuasions. Fishes display some of the most striking examples, and an
extensive literature has explored the subject in marine species with long histories of
commercial harvest, and/or strong, enduring cultural values. Yet, as recognition of the
cognitive capacity of fishes grows, and strong inter-individual variability in behavioural
traits among sympatric conspecifics is revealed as the norm, fundamental questions on the
drivers underpinning both large-scale migrations, and the spatial outcomes of such moves
require reexamination. This thesis comprises five papers that focus broadly on understanding the factors that shape movement decisions, distribution patterns and connectivity in schooling marine fishes. Using Atlantic herring (Clupea harengus L.) in Iceland, and striped red mullet (Mullus surmuletus L.) in the North Sea and Eastern English Channel for illustration, the work combines new Bayesian modelling approaches with analyses of otolith (ear stone) chemistry to test the role of intrinsic (i.e. collective behaviour, demographic traits, ontogeny) and extrinsic (i.e. the environment, fishing pressure, prey availability) factors in influencing the spatial dynamics of these commercially-important species. The outcomes highlight the natural synergy between model-based and empirical approaches in addressing questions on the movements of group-living fishes, and demonstrate how these can be integrated to guide fishery-management decisions, both under present conditions, and under future scenarios of environmental change.
Hreyfingar og hjarðhegðun dýra er heillandi og áhrifamikil sjónarspil sem hefur verið
uppspretta ýmissa rannsókna. Fiskar eru meðal þeirra dýra sem sýna hvað mest sláandi dæmi
um hjarðhegðun og margar heimildir eru til um slíkt atferli hjá nytjastofnum sem og öðrum
lífverum sjávar. Eftir því sem meiri vitneskja safnast um vitsmunalega getu fiska, sem og
um breytileika á meðal einstaklinga innan sömu tegundar, vakna spurningar um hvaða þættir
hafa mest áhrif á hegðun þeirra. Þessi ritgerð samanstendur af fimm vísindagreinum þar sem
notuð eru líkön til að lýsa útbreiðslu fiska í sjó með sérstakri áherslu á að skýra þætti sem
hafa áhrif á úbreiðslu íslenskrar sumargotssíldar (Clupea harengus L.) við Ísland og
rauðröndungs (Mullus surmuletus L.) í Norðursjó og Ermasundi. Notaðar eru nýjar
Bayesian aðferðir í líkanagerð sem eru samtvinnaðar við greiningar á efnainnihaldi kvarna
til að skoða innri þætti (s.s. samhæft atferli, lýðfræðilega eiginleika, einstaklingsþroska) og
ytri þætti (s.s. umhverfisþætti, veiðiálag, fæðuframboð) sem áhrif hafa á dreifingu þessarra
mikilvægu nytjastofna. Niðurstöðurnar sýna að með því að tengja saman innri og ytri þætti
þá má betur lýsa göngum torfufiska. Þá er einnig sýnt fram á hvernig nýta má niðurstöðurnar
við fiskveiðistjórnun, bæði við núverandi umhverfisaðstæður og einnig ef
umhverfisaðstæður breytast.
