Íslensk nútímamálsorðabók. Kjarni tungumálsins

Abstract

Íslensk nútímamálsorðabók er ný orðabók sem ætluð er til birtingar á vefnum. Orðabókin byggist að verulegu leyti á margmála veforðabókinni ISLEX (www.islex.is) og er m.a. flettiorðalistinn fenginn þaðan, svo og skipting í merkingarliði, framburður orða, myndefni, upplýsingar um fallstjórn sagna, málsnið o.fl. Við gerð orðabókarinnar var horft til þess að tungumálið er stöðugt í þróun / tekur breytingum, og hefur verið leitast við að láta uppflettiorðaforðann og notkunardæmin taka mið af því hvernig íslenska er raunverulega töluð og rituð af málnotendum nútímans, sem útheimtir reglulegar uppfærslur og viðbætur á orðaforðanum. Í greininni er í stórum fjallað um útgáfusögu íslenskra orðabóka frá upphafi og helsu áhrifavaldar verksins eru skoðaðir. Lýst er tilurð orðabókarinnar, innviðum hennar og helstu eiginleikum. Ennfremur er gerð grein fyrir ritstjórnarstefnunni og efnistökum eins og þau birtast í vali orðaforðans og orðskýringum, og er m.a. skýrt frá meðhöndlun á erlendum tökuorðum. Rætt er um hlutverk orðabóka í víðara samhengi og loks er fjallað um notkun á orðabókinni á tilteknu tímabili.

Íslensk nútímamálsorðabók(A Dictionary of Contemporary Icelandic - islenskordabok.is) is a new dictionary designed for the web. It is largely modelled on the multilingual ISLEX project (www.islex.is), inheriting its lemmalist as well as its general structure, such as division into meanings, examples of use, information on the valency of verbs and prepositions, the use of labels, pronunciations, illustrations etc. The fact that a living language is always open to change has affected the work, so the dictionary’s lemma list and other contents reflect the spoken and written Icelandic of today, this also entails regular updates and additions to the material. The article first discusses the predecessors of Íslensk nútímamálsorðabók, it also briefly deals with the publishing history of Icelandic dictionaries. A description is given of the dictionary’s framework, linguistic approach, contents and its main features, as well as the editorial policy of the work as reflected in its vocabulary and definitions, and the way it deals with loan words and slang. Three important aspects of the dictionary come into focus which all can be said to be groundbreaking in Icelandic lexicography. These are: the processing of all articles according to the lemma’s semantic fields, a heavy use of corpora, and the dictionary’s original design for the web. Finally, some information is given on the use of the dictionary since its opening in late 2016.