„Hún reyndi ekki að kalla á hjálp...“: Greining á niðurstöðum Hæstaréttar í nauðgunarmálum

Abstract

Kynferðisbrot er alvarlegt brot og einn liður í baráttunni fyrir kynfrelsi er rétturinn til að velja og hafna kynferðislegu samneyti. Greindar verða niðurstöður Hæstaréttar í kynferðisbrotamálum eftir breytingar á kynferðisbrotakafla hegningarlaganna árið 1992 og 2007. Rannsóknin byggist á orðræðugreiningu þar sem greind eru þrástef sem mynda mynstur í orðræðunni. Markmiðið er að skoða hvort og hvernig lök staða kvenna og hugmyndir um kynjamisrétti birtast í niðurstöðum dómstólanna. Helstu niðurstöður eru þær að áhersla á átök og líkamlegt ofbeldi minnkaði nokkuð eftir lagabreytingar árið 2007. Enn er þó mun meira gert úr líkamlegu ofbeldi en andlegu. Því er alla jafna ekki gefið mikið vægi þótt til staðar séu andlegir áverkar sem að mati sérfræðinga eru afleiðingar nauðgunar. Meginþráður í niðurstöðum dómstóla gegnum árin er mikil ábyrgð sem lögð er á brotaþola og að nauðgunarmýtur setja mark sitt á úrskurði dómara. Athyglisvert er að sjá hvernig dregur úr áherslu á þolendaábyrgð þegar gerendur eru erlendir. Enda þótt almennt hafi dregið úr þeirri ábyrgð sem lögð er á brotaþola er hún samt sem áður enn fyrir hendi þótt erfiðara sé að koma auga á hana en fyrr.

The paper analyzes the rulings of the Supreme Court of iceland in rape cases after changes in the penal code in 1992 and 2007. The study employs discourse analysis in which legitimizing principles are identified. The aim of the paper is to explore whether victim blaming, misogyny or other such attitudes are reflected in the rul­ings. The paper concludes that the rulings’ focus is mainly on physical abuse and violence although less emphasis is put on that after the changes in the penal code. Mental harm caused by rape is often given little attention or even completely igno­red. One main conclusion is that rape myths are reflected in the rulings and victim blaming is common although it is decreasing. it is also apparent that the emphasis on victim blaming diminishes if the perpetrator is of foreign origin. „HúN REyNdi EKKi Að KALLA Á HJÁLP ...“