Opin vísindi
Opin vísindi er varðveislusafn vísindaefnis og doktorsritgerða í opnum aðgangi á vegum íslenskra háskóla og Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns.
Opinn aðgangur að rannsóknaniðurstöðum er í samræmi við 10. gr. laga nr. 3/2003 um opinberan stuðning við vísindarannsóknir sem og kröfur innlendra og erlendra rannsóknasjóða. Markmiðið með opnum aðgangi er að niðurstöður rannsókna séu aðgengilegar sem flestum óhindrað og án endurgjalds á rafrænu formi. Vistun í varðveislusafninu er varanleg og ætlað að tryggja aðgang að vísindaefni íslenskra háskóla í opnum aðgangi um ókomna tíð. Varðveislusafnið Opin vísindi er tengt við rannsóknagáttina IRIS og rannsóknaniðurstöður í opnum aðgangi sem eru skráðar í IRIS eru um leið vistaðar og gerðar aðgengilegar til framtíðar í varðveislusafninu. Með því að safna þessu efni saman í eitt safn verður aðgangur að því einfaldur og þægilegur fyrir alla sem vilja kynna sér það og geta þannig notið þess öfluga vísindastarfs sem fram fer í háskólum landsins.
Varðveislusafnið er OpenAIRE / OpenAIREplus samhæft og samrýmist kröfum sem gerðar eru um birtingu rannsóknaniðurstaðna úr verkefnum sem styrkt eru úr evrópsku rannsóknaáætlununum FP7 og H2020.
Varðveislusafnið notar opna hugbúnaðinn DSpace.
Opinn aðgangur að rannsóknaniðurstöðum er í samræmi við 10. gr. laga nr. 3/2003 um opinberan stuðning við vísindarannsóknir sem og kröfur innlendra og erlendra rannsóknasjóða. Markmiðið með opnum aðgangi er að niðurstöður rannsókna séu aðgengilegar sem flestum óhindrað og án endurgjalds á rafrænu formi. Vistun í varðveislusafninu er varanleg og ætlað að tryggja aðgang að vísindaefni íslenskra háskóla í opnum aðgangi um ókomna tíð. Varðveislusafnið Opin vísindi er tengt við rannsóknagáttina IRIS og rannsóknaniðurstöður í opnum aðgangi sem eru skráðar í IRIS eru um leið vistaðar og gerðar aðgengilegar til framtíðar í varðveislusafninu. Með því að safna þessu efni saman í eitt safn verður aðgangur að því einfaldur og þægilegur fyrir alla sem vilja kynna sér það og geta þannig notið þess öfluga vísindastarfs sem fram fer í háskólum landsins.
Varðveislusafnið er OpenAIRE / OpenAIREplus samhæft og samrýmist kröfum sem gerðar eru um birtingu rannsóknaniðurstaðna úr verkefnum sem styrkt eru úr evrópsku rannsóknaáætlununum FP7 og H2020.
Varðveislusafnið notar opna hugbúnaðinn DSpace.
Flokkar í Opnum vísindum
Veldu flokk til að skoða.
- University of Iceland
- University of Akureyri
- Bifröst University
- Hólar University College
- IRIS
- Agricultural University of Iceland
- National and University Library of Iceland
- Iceland University of the Arts
Nýlega bætt við
Teachers' Attitudes and Perceptions of the Usefulness of AI in Academia: How should universities respond to a changing Educational Landscape?
(IATED Academy, 2025) Schram, Ásta Bryndís; Jóhannesdóttir, Sigurbjörg; Einarsson, Hafsteinn; Bjarnadóttir, María Kristín; Rogers, Bethany Louise; Gómez Chova, Luis; González Martínez, Chelo; Lees, Johanna; Faculty of Sociology, Anthropology and Folkloristics; Faculty of Industrial Engineering, Mechanical Engineering and Computer Science; Faculty of Philosophy, History and Archaeology; Health Sciences
Gervigreind (AI) er hratt að umbreyta háskólamenntun og kallar á að háskólar endurskoði kennslufræðilega umgjörð, stuðningskerfi og siðareglur. Þrátt fyrir aukna notkun gervigreindarverkfæra í fræðilegu samhengi hafa háskólar oft brugðist við á viðbragðsfrekan hátt og einblínt þröngt á fræðilegan heiðarleika í stað heildrænna innleiðingarstefna. Í þessari rannsókn eru könnuð viðhorf, notkunarmynstur og stuðningsþarfir kennara við Háskóla Íslands í tengslum við notkun gervigreindar í kennslu og niðurstöðurnar veita grunnupplýsingar sem nýtast til framtíðarstefnumótunar og þróunar kennarastuðnings. Vorið 2025 var lagður fyrir spurningalisti með 79 atriðum og sex opnum spurningum til 2.003 háskólakennara, þar á meðal stundakennara. Alls bárust 339 svör (17% svarhlutfall; 33% meðal fastráðinna kennara). Megindleg gögn voru greind með lýsandi tölfræði og eigindleg svör með þemagreiningu með ályktandi nálgun. Niðurstöður sýna að þótt meirihluti þátttakenda hafi jákvætt viðhorf til gervigreindar er samþætting hennar í kennslufræði enn lítil. Flestir nota gervigreind til stuðningsverkefna, svo sem til að fá hugmyndir að verkefnum (39%), þróa kennsluefni (35%), búa til prófspurningar (30%) eða hanna matsviðmið (24%). Fáir kennarar nota gervigreind í flókin verkefni á borð við hermilíkön, gagnaúrvinnslu eða þjálfun spjallvéla. ChatGPT var langalgengasta verkfærið (62%), næst á eftir komu Copilot (29%) og Gemini (14%). Hæsta áskriftartíðni var einnig hjá ChatGPT (12%), síðan Claude (3%) og bæði Scite og Copilot 365 með 2%. Helstu hindranir í innleiðingu voru áhyggjur af misnotkun nemenda (89%), fleipri gervigreindar (76%), siðferðilegum álitaefnum (71%), persónuvernd (69%) og hlutdrægni í svörum (68%). Kennarar bentu einnig á skort á leiðbeiningum og upplýsingum frá stofnun (62%), skort á stuðningi (49%) og takmarkaða eigin þekkingu (48%). Í opnum svörum kom skýrt fram þörf fyrir heildstæðar þjálfunaráætlanir, faggreinasértækan og persónubundinn stuðning, háskólagreiddan aðgang að gervigreindarverkfærum og skýrar reglur um siðferðilega og kennslufræðilega notkun. Kennarar voru varfærnislega bjartsýnir á möguleika gervigreindar til að auka skilvirkni og skapandi nálganir í kennslu en lögðu áherslu á mikilvægi mannlegra þátta í námi. Rannsóknin varpar ljósi á mikilvægt bil milli áhuga og raunverulegrar innleiðingar og bendir til þess að háskólar þurfi að stíga út fyrir viðbragðsmiðuð skref og þróa trausta, þverfaglega umgjörð fyrir samþættingu gervigreindar. Þessi frumrannsókn veitir grunnupplýsingar um reynslu kennara við Háskóla Íslands og undirstrikar brýna þörf fyrir aðgerðir af hálfu skólans. Háskólinn þarf að forgangsraða verklegri þjálfun, siðferðilegri leiðsögn og stuðningi við innviði til að tryggja að kennarar séu vel undirbúnir til að starfa í hratt breytilegu menntunarlandslagi. Framhaldsrannsóknir ættu að kanna mun á viðhorfum milli fræðigreina, aldurshópa og starfshlutfalla, auk þess að fylgjast með langtímaþróun eftir því sem gervigreind verður meira samþætt fræðastarfi.
Understanding Hydrogen Sulfide Mineral Storage: Joint Geophysical Surveying and Geochemical Modeling at the Nesjavellir Geothermal Site, Iceland
(University of Iceland, School of Engineering and Natural Sciences, Faculty of Earth Sciences, 2025-12-05) Ciraula, Daniel; Halldór Geirsson; Faculty of Earth Sciences; Jarðvísindadeild; School of Engineering and Natural Sciences; Verkfræði- og náttúruvísindi
The physical and chemical processes that occur in the subsurface as fluids and rocks interact play a central role in shaping subsurface geochemical systems. However, capturing these fluid-rock interactions in the field is difficult, as these processes occur hidden from direct observation. Both geochemical and geophysical methods provide complementary insights into the complex fluid-rock interactions, but the disciplines are not commonly used together. This thesis aims to integrate reactive transport geochemical modeling with time-lapse geophysical surveying to better understand and monitor fluid-rock interactions associated with hydrogen sulfide (H₂S) mineral storage in basalt, focusing on the Nesjavellir geothermal site (SW Iceland). In the mineral storage approach, injected H₂S reacts with basalt-sourced iron to form the mineral pyrite. The direct current and induced polarization (DCIP) geophysical method is sensitive to pyrite abundance through the chargeability parameter and is therefore evaluated as a novel monitoring tool for H₂S mineral storage. This research integrates DCIP surveying with reactive transport models that couple fluid flow and transport with geochemical reactions to predict the fluid-rock interactions and provide insight into geochemical processes controlling the DCIP response.
Reactive transport models presented here show that H₂S mineral storage is effective under the current injection conditions, with up to 87% of the injected H₂S mineralizing as pyrite over 25 years of continuous injection. Consequently, H₂S contamination of the nearby Lake Thingvellir is expected to be minimal (<0.013 µmol/L). However, faults with high permeability pose a potential risk for contaminating the surface water. Lithologic and hydrologic controls strongly impact H₂S mineralization: it is greatest in high-permeability hyaloclastites with abundant basaltic glass and in fresh, olivine-rich lava flows; high porosity and temperature accelerate iron release and pyrite formation; and permeability governs the spatial distribution of pyrite precipitation, although high fluid flow in permeable zones can limit the fluid-rock interactions required for pyrite formation. H₂S mineralization is maximized in high-permeability hyaloclastites containing abundant basaltic glass and fresh lava flows containing abundant Fe-rich olivine. High porosity and elevated temperature accelerate basalt dissolution and iron release, enhancing H₂S mineralization. Permeability controls the spatial distribution of H₂S-rich water and subsequent pyrite precipitation. However, high fluid flow rates in permeable zones can limit fluid-rock interactions. Inversion of the 3D flow model constrained by borehole fluid temperature data reveals high permeabilities up to 9.7×10⁻¹¹ m² in hyaloclastite units. The permeability values agree with estimates derived from a petrophysical relationship linking permeability, changes in electrical resistivity between 1985 and 2020, and smectite abundance, as predicted by reactive transport simulations over the same period. Multiple-porosity models indicate that slow, diffusion-dominated transport in the rock matrix enhances fluid–rock interactions, with up to 97% of the total pyrite formation occurring within the rock matrix. This highlights the importance of considering diffusive processes in multiple-porosity frameworks to accurately simulate H₂S mineral storage in fractured basalt.
Assessing DCIP monitoring capabilities at Nesjavellir shows increases in chargeability in wireline DCIP logs from injection wells injecting H₂S-rich water at rates of 12.5-149 L/s. The wireline measurements, taken 40 days apart, capture changes consistent with reactive transport model predictions of pyrite formation within 3.25 m of the borehole. In contrast, DCIP surface measurements show no significant change in chargeability following six months of continuous injection. Field-scale reactive transport models illustrate that low signal-to-noise ratios at the injection depths and small chargeability responses from dispersed pyrite mineralization limit the monitoring capability of surface DCIP. Synthetic DCIP datasets generated from reactive transport models show that cross-borehole DCIP surveying improves upon the surface DCIP approach by measuring chargeability changes at injection depths, but the method remains limited by data noise and weak chargeability signals.
Overall, this thesis provides innovative ways of integrating geochemical and geophysical approaches and provides a comprehensive, non-invasive approach to enhance hydrogeological monitoring capabilities.
Resolution by case syncretism in Icelandic passives
(Graduate Linguistics Student Association, 2024-12-06) Snorrason, Oddur; Wood, Jim; Sigurðsson, Einar Freyr; Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum; The Árni Magnússon Institute for Icelandic Studies
Evde Sağlık Hizmeti Veren Sağlık Çalışanlarının Tıbbi Atıklara Yönelik Uygulamalarının Değerlendirilmesi
(2025-01-15) Ulu, Esma; Harputlu, Deniz; Hjúkrunarfræðideild
Giriş: Evde uygulanan sağlık hizmeti sonucunda tıbbi atıklar oluşmaktadır. Oluşan tıbbi atıklar, diğer atıklar ile karıştırılmadan toplanmalıdır. Amaç: Bu araştırma, sağlık çalışanlarının evde bakım sırasında oluşan tıbbi atıklara yönelik uygulamalarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırmanın verileri 14 Eylül 2021-11 Şubat 2022 tarihleri arasında 6 hastanenin evde sağlık hizmeti birimlerinde görev yapan 43 sağlık çalışanının katılımıyla elde edilmiştir. Araştırma verileri, Katılımcı Bilgi Formu ve Evde Sağlık Hizmeti Veren Sağlık Çalışanlarının Tıbbi Atıklara Yönelik Uygulamalarını Değerlendirme Formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırma verileri sayı, yüzde, min-maks, ortalama ve standart sapma değerleri ile verilmiştir. Bulgular: Sağlık çalışanlarının %65.1’inin kadın, %41.9’unun hemşire, %90.7’sinin tıbbi atık yönetmeliğini bildiği, %88.4’ünün tıbbi atıklar ve %44.2’sinin evde bakım konusunda eğitim aldığı bulunmuştur. Sağlık çalışanlarının %90.7’sinin evde bakımda oluşan tıbbi atıkları topladığı, %90.7’sinin evde bakımda oluşan tıbbi atıkları ayrıştırdığı bulunmuştur. Tıbbi atıkların doğru toplanma oranının insülin kalem iğnesi (%52.4), kontamine olmuş iğnesiz enjektör (%51.2), ve ilaçlar (%50.0)’da en yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Bu araştırmada verilen tıbbi atık örneklerinden dördü ile tüm sağlık çalışanlarının karşılaşmasına rağmen kontamine olmuş iğnesiz enjektör hariç diğer atıkların doğru toplanma oranının %50’den az olduğu bulunmuştur. Oluşan tıbbi atıkların kaynağında toplanması ve ayrıştırılması, hasta veya hasta yakınlarına tıbbi atık konusunda eğitim verilmesi önerilmektedir.
Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Kronik Yara Bakımı Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi
(2025-04) Sahan, Seda; Harputlu, Deniz; Hjúkrunarfræðideild
Giriş: Kronik yaralar düzenli bir iyileşme süreci olmayan ve yara iyileşme süresinin beklenenden uzun olduğu yaralardır. Amaç: Bu araştırma, birinci basamak sağlık çalışanlarının kronik yara bakımı bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla yapıldı. Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı bir araştırmadır. Araştırma örneklemini Ankara ili Etimesgut ilçesinde bulunan aile sağlığı merkezlerinde çalışan 178 kişi oluşturdu. Veriler, “Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Kronik Yara Bakımı Bilgi Düzeylerinin Belirlemesi” formu ile toplandı. İstatistiksel analizde veriler gruplar içinde normal dağılmadığı için nonparametrik testlerden Mann Whitney U, Kruskal Wallis H testleri ve Spearman Korelasyon Analizi kullanıldı. Bulgular: Katılımcıları yaş ortalaması 38.2±9.7’dir. Katılımcıların %77’si (n=137) kadın, %47.8’i (n=85) lisans mezunu, %36.5’i (n=65) hemşire oluşturdu. Birinci basamak sağlık çalışanlarının kronik yara bakımına ilişkin toplam doğru cevap sayılarının ortancası 21 (min-mak:0-30) olarak hesaplandı. Katılımcıların eğitim durumları (p=.001), meslekleri (p=.001), yara bakım eğitimi alma (p=.01), yara bakımı yapma durumları (p=.02) ve evde sağlık hizmetlerinde çalışıyor olmalarının (p=.005) kronik yara bakımı bilgi formu toplam doğru cevap sayıları arasında istatiksel olarak fark vardır. Sonuç: Birinci basamak sağlık çalışanlarının eğitim durumları, meslek, yara bakım eğitimi alma, yara bakımı yapma durumları ve evde sağlık hizmetinde çalışıyor olmaları ile kronik yara bakımı formu toplam doğru cevap sayıları arasında istatiksel olarak anlamlı fark vardır. Bu bulgular doğrultusunda, birinci basamak sağlık hizmetlerinde kronik yara bakımı ile ilgili düzenli eğitimlerin verilmesi ve farklı merkezlerde, bölgelerde farklı araştırma yöntemleri ile daha nitelikli araştırmalar yapılması önerilmektedir.