Background: Various theories regarding the link between emotion dysregulation and Oppositional Defiant Disorder symptoms are presented in the current literature. Firstly, with ODD now being viewed as a multi-dimensional construct placing irritability and mood related symptoms in a separate category from defiant behavior and vindictiveness, there has been more emphasis on the emotion related aspect of the disorder. Therefore, some research has discussed the possibility that emotion dysregulation could be part of the mood related dimension of ODD. Secondly, research has also shown that emotion dysregulation is potentially a core feature of ODD because of the high correlation between these two factors. Lastly, that emotion dysregulation could be a possible risk factor for the development of at-risk ODD symptoms later in childhood, but further research is needed.
Aims: The overall aim of this thesis was to better understand how emotion dysregulation contributes to the development of ODD symptoms. Research has highlighted the necessity to examine emotion dysregulation longitudinally among younger children and especially in relation to the development of externalizing disorders. Even though emotion regulation (ER) has been diligently studied, the focus has more been on the association of ER with general behavior problems. While problems in regulating and managing emotions figures markedly in depiction of general behavior problems, research on emotion dysregulation as a dual construct in relation to the development of ODD symptoms specifically are still needed.
Method: Participants were 547 children, 251 girls (45.8%) and 296 boys (54.2%), ages 5-6 at time 1 (mean age = 5.69, SD= .31), ages 6-7 at time 2 (mean age = 6.61, SD= .30) and ages 7-8 at time 3 (mean age = 7.60, SD= .30) and recruited through preschools. The inclusion criteria were children aged 5 or 6 at time 1, attending preschool with Icelandic-speaking parents. Parents and teachers received a link to questionnaires at three annual time points from preschool to 2nd grade.
Results: According to the findings in paper I, girls had higher means on the ER subscale of the ERC than boys, indicating better emotion regulation. The boys had higher means on the L/N subscale of the ERC, DBRS and CP subscale of the SDQ. Indicating that the boys had higher lability/negativity and more behavior problems/ODD symptoms than girls. When examining the cross-sectional relationship between emotion dysregulation and ODD symptoms/conduct problems, the moderation analysis was significant for parent-and-teacher-reported ODD symptoms and conduct problems, with both emotion regulation and lability/negativity contributing individually to those symptoms. Adding gender to the model resulted in a marginal increase for both parents and teachers, though the increase was only significant for teachers for conduct problems.
Informant discrepancies were examined in paper II. The ICC and Cohen’s Kappa values concerning parent-teacher agreement, as well as teacher-teacher agreement across different school levels, preschool (time 1) and elementary school (time 2), were calculated. In terms of mean scores on assessment measures, agreement between parents and teachers was only fair for lability/negativity at both time points (ICC: time 1 = .478; time 2 = .566). For other symptoms (emotion regulation and both ODD dimensions), agreement was markedly poor. When examining agreement among teachers across different school levels, discrepancies between informants were less evident compared to those between parents and teachers. Moderate agreement was observed for mood-related symptoms (ICC = .499) and defiant behavior (ICC = .475), while excellent agreement was noted for lability/negativity (ICC = .753), but only fair agreement for emotion regulation (ICC = .463).
In paper III a series of path models were constructed, linking at each time point emotion regulation and lability/negativity with ODD symptoms. Separate models were run by source (parent reports; teacher reports) and by gender (girls; boys) for a total of four models. According to parent-report, the results indicated that the relationships between variables were very similar for both boys and girls. The results showed that emotion regulation and lability/negativity at each time point were consistently related to ODD symptoms at the same point in time, with emotion regulation being negatively related and lability/negativity positively related. When examining whether emotion regulation and lability/negativity can predict ODD symptoms at a later time point, there were limited effects. To test if emotion regulation and lability/negativity at time 1 can possibly predict ODD symptoms at times 2 and 3, in a more direct manner, simpler path models were created. For the parent data, the model showed a significant predictive relationship for both emotion regulation and lability/negativity at time 1 with ODD symptoms at both times 2 and 3. For the teacher data, only lability/negativity at time 1 was significantly predictive of ODD symptoms at times 2 and 3.
Conclusion: Even if the findings from this thesis point more towards emotion dysregulation being a feature of ODD symptoms rather than a risk factor, it is without a doubt that emotion dysregulation is strongly associated with ODD symptoms. The results indicate that when evaluating possible ODD symptoms among children it is also important to explore whether difficulties with emotion regulation are also present.
Bakgrunnur: Ýmsar kenningar eru til staðar um tengsl á milli frávika í tilfinningastjórnun og einkenna mótþróaþrjóskuröskunar hjá börnum. Einkenni mótþróaþrjóskuröskunar hefur verið skipt í þrjá flokka í nýjustu greiningarkerfum, með skaptengd einkenni í sérstökum flokki frá ögrandi hegðun og hefndarhyggju. Það hefur að hluta til leitt til þess að meiri áhersla hefur verið lögð á tilfinningatengdan þátt röskunarinnar. Rannsóknir hafa fjallað um þann möguleika að frávik í tilfinningastjórnun gætu verið hluti af skaptengda flokknum í greiningarskilmerkjum mótþróaþrjóskuröskunar. Aðrar rannsóknir hafa velt upp möguleikanum á að frávik í tilfinningastjórnun gætu verið eitt af kjarnaeinkennum röskunarinnar. Rannsóknir hafa þó einnig varpað fram þeirri tilgátu að frávik í tilfinningastjórnun gætu verið áhættuþáttur fyrir þróun mótþróaþrjóskuröskunar en frekari rannsókna er þörf.
Markmið: Aðalmarkmið þessarar ritgerðar var að meta hvort og hvernig frávik í tilfinningastjórnun stuðla að þróun einkenna mótþróaþrjóskuröskunar. Rannsóknir hafa sýnt fram á nauðsyn þess að skoða þetta viðfangsefni með langtímarannsóknum. Jafnvel þótt frávik í tilfinningastjórnun og hafi verið rannsökuð af kostgæfni hefur áherslan verið meiri á tengsl þeirra við almennan hegðunarvanda hjá börnum. Þrátt fyrir að vandamál við að stjórna tilfinningum séu áberandi meðal barna með almenn hegðunarvandamál er enn þörf á að rannsaka nánar tengslin á milli frávika í tilfinningastjórnun og einkenna mótþróaþrjóskuröskunar sérstaklega.
Aðferð: Þátttakendur voru foreldrar og kennarar 547 barna, 251 stúlka (45,8%) og 296 drengir (54,2%), á aldrinum 5-6 ára á tíma 1 (meðalaldur = 5,69, SF= .31), 6-7 ára á tíma 2 (meðalaldur = 6,61, SF= .30) og 7-8 ára á tíma 3 (meðalaldur = 7.60, SF= .30. Inntökuskilyrði í rannsóknina voru börn á aldrinum 5 til 6 ára, í leikskóla og með íslenskumælandi foreldra. Foreldrar og kennarar fengu hlekk á spurningalista, sem lagðir voru fyrir á þremur árlegum tímapunktum frá leikskóla til 2. bekkjar í grunnskóla.
Niðurstöður: Samkvæmt niðurstöðum í rannsókn I voru stúlkur almennt með betri tilfinningastjórnun en drengir þar sem þær voru með með hærri meðaltöl á undirkvarða ERC sem metur tilfinningastjórnun (ER). Drengir voru með almennt meiri óstöðuglyndi og neikvæðni þar sem þeir voru með hærri meðaltöl á undirkvarða ERC sem metur óstöðuglyndi og neikvæðni (L/N) og með marktækt fleiri einkenni mótþróaþrjóskuröskunar og meiri almennan hegðunarvanda en stúlkur. Frávik í tilfinningastjórnun höfðu áhrif á einkenni mótþróaþrjóskuröskunar og almennan hegðunarvanda, samkvæmt bæði foreldrum og kennurum, en kynjamunur var takmarkaður.
Misræmi milli upplýsingagjafa var skoðað í rannsókn II. Samræmi á milli foreldra og kennara var áberandi lágt, nema hvað varðar meðaltöl á undirkvarða ERC sem metur óstöðuglyndi og neikvæði (L/N) (ICC: tími 1 = .478; tími 2 = .566). Þegar skoðað var samræmi á meðal kennara á mismunandi skólastigum var misræmi milli upplýsingagjafa minna áberandi en milli foreldra og kennara. Gott samræmi var milli kennara varðandi flokka mótþróaþrjóskuröskunar (skaptengd einkenni (ICC = .499) og ögrandi hegðun (ICC = .475)). Það var mjög gott samræmi fyrir óstöðuglyndi/neikvæðni (L/N) (ICC = .753), og gott samræmi fyrir tilfinningastjórnun (ER) (ICC = .463).
Í rannsókn III voru keyrð röð af líkönum, sem tengdu á hverjum tímapunkti tilfinningastjórnun og óstöðuglyndi/neikvæðni við einkenni mótþróaþrjóskuröskunar. Aðskilin líkön voru keyrð eftir upplýsingargjöfum (foreldrar og kennarar) og eftir kyni, (stúlkur og drengir), alls fjögur líkön. Samkvæmt svörum foreldra bentu niðurstöðurnar til þess að tengsl milli breytanna væru mjög svipuð fyrir bæði drengi og stúlkur. Niðurstöðurnar sýndu að fylgni var á milli tilfinningastjórnunar (ER) og óstöðuglyndis/neikvæðni (L/N) á hverjum tímapunkti við einkenni mótþróaþrjóskuröskunar á sama tímapunkti. Þegar litið var á forspárgildi frávika í tilfinningastjórnunar á tíma 1 á einkenni mótþróaþrjóskuröskunar á tíma 2 og 3 fundust takmörkuð áhrif. Til að prófa þessi forspárgildi með beinni hætti voru einfaldari líkön keyrð. Samkvæmt svörum foreldra sýndi líkanið marktækt samband fyrir bæði tilfinningastjórnun (ER) og óstöðuglyndi/neikvæðni (L/N) á tíma 1 við einkenni mótþróaþrjóskuröskunar á bæði tíma 2 og 3. Fyrir kennaragögnin var aðeins óstöðuglyndi/neikvæðni (L/N) á tíma 1 forspá um einkenni mótþróaþrjóskuröskunar á tímum 2 og 3.
Ályktanir: Þó að niðurstöðurnar úr þessari rannsókn benda til þess að frávik í tilfinningastjórnun séu hluti af einkennum mótþróaþrjóskuröskunar frekar en áhættuþáttur, sýna niðurstöður án efa fram á sterk tengsl á milli þessara þátta. Það gefur til kynna að þegar verið er að kortleggja hegðunarvanda hjá börnum er einnig mikilvægt að kortleggja hvort erfiðleikar með tilfinningastjórnun séu mögulega einnig til staðar.
Læst til 31.12.2100