An Excuse for Violence: The Viking Image, Race, and Masculinity in U.S. Popular Culture

Abstract

This thesis examines the evolution of the Viking image in U.S. popular culture, from the publication of Antiquitates Americanæ, a scholarly work on the Vinland sagas, by Danish philologist Carl Christian Rafn in 1837, to the Unite the Right Rally in Charlottesville, Virginia, in 2017, at which extremist groups gathered to protest the removal of a statue of a confederate soldier. Seen at the rally were banners, shields, and helmets that featured swastikas and the Ku Klux Klan insignia—but also medieval Norse runes and symbols. The broader aim is to investigate how white supremacy and violent masculinity became a part of the Viking image in the United States—what cultural factors may have been influential, as well as the prejudices and ideologies held by individual authors of Viking fiction or the films. The study is divided into four chapters. Chapter 1 focuses on three spheres of American culture during the nineteenth century that affected how middle class Americans understood and viewed the Vikings: a) American interest in and reception of Old Norse literature, which began in earnest after 1837 but also fit into an existing discourse of possible pre-Columbian civilizations in the U.S. b) the evolution of the American adventure literary genre and the archetypal frontier hero in particular, and c) significant changes to how many Americans understood gender. The writings on Old Norse literature during the nineteenth century were often influenced by these other spheres, as well as contemporary prejudices, beliefs, and cultural trends. Chapters 2 and 3 are case studies of twentieth-century American Viking adventures that demonstrate how these spheres intersect and how this collection of information on the Vikings from the nineteenth century—along with its inherent ideologies and prejudices—continued to function in American literature. The Thrall of Leif the Lucky (1902) by Ottilie Liljencrantz is one of the first novelized versions of the Vinland story written in the United States and features ideas such as manifest destiny and Victorian gender ideals. The Viking (1951) by Edison Marshall, on the other hand, contains explicit sexually violent episodes and masculine characters. Although the Vikings look different in these novels, they communicate in both instances ideas of white superiority, racial and gender hierarchies, levels of civilization, and ideal manliness. Chapter 4 analyzes several twentieth- and twenty-first-century fiction and films, most of which recycle motifs developed by Liljencrantz and Marshall, as well as ideas that can be traced back to the nineteenth century. This thesis is a study of the post-medieval reception of Old Norse literature. The study of reception has been a growing field over the last twenty to thirty years. While some earlier studies have discussed how race and gender have influenced this reception in the U.S., these issues have not been the main focus. Moreover, this is the first study to consider thoroughly the impact the American adventure genre has had on the American perception of the Vikings.

Viðfangsefni ritgerðarinnar eru birtingarmyndir víkingsins í bandarískri dægurmenningu í sinni víðustu mynd. Til að gefa hugmynd um umfang ritgerðarinnar má nefna að fjallað er um Antiquitates Americanæ frá 1837 eftir Carl Christian Rafn sem er fræðirit um Vínlandssögurnar. Einnig eru óeirðirnar í Charlottesville í Virginíufylki árið 2017 (sem gengu undir nafninu Unite the Right Rally) ræddar, enda sáust óeirðaseggir bera allskyns hatursmerki, s.s. hakakrossa og tákn KKK, en á milli mátti sjá glitta í fornnorræn tákn og rúnir. Meginmarkmið ritgerðarinnar er að rannsaka hvernig kynþáttahyggja hvítra manna og ofbeldisfull karlmennskuímynd verða hluti af birtingarmynd víkingsins í Bandaríkjunum. Einnig er rannsakað hvaða menningarfyrirbæri, ásamt fordómum og hugmyndafræði einstakra höfunda, hafa haft áhrif á þessa birtingarmynd innan bæði skáldsagna og kvikmynda. Rannsókninni er skipt niður í fjóra kafla. Í fyrsta kafla er fjallað um þrjú merkingarsvið sem höfðu mikil áhrif á skilning Bandaríkjamanna 19. aldar á víkingum. Það fyrsta er vaxandi áhugi vestanhafs á norrænum miðaldabókmenntum sem hófst um 1837 og rímaði vel við hugmyndir manna um menntað vestrænt samfélag í Bandaríkjunum fyrir komu Kristófers Kólumbus. Annað sviðið er saga bandarískra ævintýrabókmennta og þá sérstaklega þróunin á landkönnuðinum sem persónu innan bókmenntagreinarinnar. Þriðja sviðið er breytilegur skilningur Bandaríkjamanna á karlmennsku og kyngervi. Umræðan um norrænar miðaldabókmenntir á 19. öld vestra var löngum lituð af þessum merkingarsviðum en einnig fordómum og almenn menningarástandi. Annar og þriðji kafli eru tilviksrannsóknir á tveimur bandarískum ævintýrabókum frá 20. öld sem fjalla um víkinga og urðu grundvöllur tveggja áhrifaríkra kvikmynda. Í þessum verkum sést vel hvernig áðurnefnd þrjú svið skarast og hvernig staðalmyndir víkinga frá 19. öld, ásamt undirliggjandi fordómum, halda áfram að vera mótandi afl í bandarískum bókmenntum. Ottilie Liljencrantz er með fyrstu skáldsagnahöfundum í Bandaríkjunum til að nýta sér efnivið Vínlandssagnanna í sögulegu skáldsögunni The Thrall of Leif the Lucky (1902). Þar birtast m.a. rótgrónar hugmyndir um að landnám Evrópubúa í Bandaríkjunum hafi verið óhjákvæmilegt og íhaldssöm viðhorf Viktoríutímabilsins gagnvart konum. Í skáldsögunni The Vikings (1951) eftir Edison Marshall birtast hins vegar sláandi lýsingar á ofbeldi og karlrembu. Þó svo vi að birtingarmyndir víkingsins séu ólíkar í þessum tveimur skáldsögum miðla þær báðar kynþáttahyggju, hugmyndum um yfirburði hvítra manna og kyn- og menningarbundið stigveldi innan samfélagsins, ásamt því að höfundar halda á lofti fastmótaðri karlmennskuímynd. Í fjórða kafla er fjallað um úrval skáldsagna og kvikmynda frá 20. og 21. öld sem eiga það flestar sameiginlegt að endurnýta sagnaminni sem rekja má til 19. aldar eða beint til skáldsagna Liljencrantz og Marshall. Ritgerðin er viðtökufræðileg rannsókn á norrænum miðaldabókmenntum sem er rannsóknarsvið sem hefur verið í stöðugum vexti síðastliðna þrjá áratugi. Þó svo að fjallað hafi verið um kyn og kynþætti sem áhrifaþátt í viðtökum á norrænum miðaldabókmenntum í Bandaríkjunum hefur þetta viðfangsefni aldrei verið aðalviðfangsefnið fyrr en nú. Einnig er þetta fyrsta rannsóknin sem greinir og tekur afstöðu til þeirra áhrifa sem bandaríska ævintýraskáldsagan hafði á skilning Bandaríkjamanna á víkingum.