Inngangur: Rof á ristli er alvarlegt sjúkdómsástand með háa dánartíðni.
Áður fyrr var meðferðin fyrst og fremst skurðaðgerð en á undanförnum
árum hafa rannsóknir sýnt sambærilegan árangur með stuðningsmeðferð.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að skoða nýgengi, orsakir, meðferð og
afdrif sjúklinga með brátt rof á ristli á Íslandi á tímabilinu 1998-2007.
Efniviður og aðferðir: Gerð var afturskyggn leit í sjúkraskrám Landspítala,
Sjúkrahússins á Akureyri og Heilbrigðisstofnunar Vesturlands á
Akranesi að líklegum greiningarkóðum miðað við greiningarkerfi Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.
Safnað var gögnum um kyn, aldur, greiningarár,
orsakir, greiningu, meðferð og afdrif einstaklinga með brátt rof á ristli.
Niðurstöður: 225 sjúklingar uppfylltu skilyrði rannsóknarinnar, 131 kona
(58%) og 94 karlar (42%). Miðgildi aldurs var 70 ár (bil 30-95 ár). Algengustu
ástæður rofs voru sarpabólga (67%), áverki við ristilspeglun (12%)
og fylgikvillar aðgerða. Á fyrri 5 árum rannsóknartímabilsins fengu 27%
sjúklinganna meðferð án aðgerðar en 71% fór í aðgerð. Á seinni 5 árunum
var hlutfallið 45% og 54%. Um 24% sjúklinganna fengu varanlegt stóma.
Tæpur helmingur sjúklinga, eða 101 (46%), fékk 140 fylgikvilla og var
skurðsárasýking þar algengust. Þrjátíu daga dánartíðni var 11% en eins
árs dánartíðni 20%.
Ályktun: Sarpabólga var algengasta orsök rofs á ristli á Íslandi á rannsóknartímabilinu.
Á sama tímabili jókst notkun stuðningsmeðferðar á
meðan skurðaðgerðum fækkaði. Hlutfall þeirra sjúklinga sem fengu stóma
og fóru síðar í aðgerð þar sem gerð var endurtenging er hátt hérlendis og
fyllilega sambærilegt því sem lýst er í erlendum rannsóknum.
Introduction: Colon perforation is a serious illness with mortality reported
from 0-39%. Surgery used to be the gold standard but treatment has
changed as studies have indicated comparable results with less invasive
treatment. The aim of this study was to evaluate the incidence of acute
colon perforations in Iceland, causes and treatment.
Material and methods: A retrospective, nationwide, multicenter analysis
was performed based on ICD-10 codes from databases of the main
hospitals in Iceland. Age, gender, year of perforation, cause, means of
diagnosis, treatment and outcome were registered. Patients under 18
years and post mortem diagnosis were excluded.
Results: 225 patients met criteria, 131 women (58%) and 94 men (42%),
median age 70 years (range 30-95). The most common causes were
diverticulitis (67%), colonoscopy (12%) and complications during operations
(5%). During the first five study years, 27% received conservative
treatment while 71% underwent surgery. By the end of the study era this
ratio was 45% and 54% respectively. The rate of permanent stoma was
10%.
Conclusions: Diverticulitis was the most common cause of colon perforation
in Iceland during the study period. Many patients still undergo
surgery but there has been a dramatic change toward more conservative
treatment. The rate of stoma closure is comparable to studies elsewhere.