Heilbrigðisþjónusta Fjallabyggðar: Viðhorf íbúa í kjölfar mikilla samfélagsbreytinga

Abstract

The aim of this paper is to present a study on attitudes of the population in Fjallabyggð towards access to healthcare service and its diversity and quality, in an age of austerity, which the restructuring after the economic collapse of 2008 demanded, and the tunnel in Héðinsfjörður made possible. We used a mixed method with a transformational design. First, data were collected by questionnaires (response rate of 53% in 2009 and 30% in 2012), followed by ten interviews (2009 and 2014). The results were integrated and interpreted within the ecological model of Bronfenbrenner relating to the interactions between the individual and the environment. Findings show significantly less satisfaction with the availability and diversity of healthcare service in 2012, after the merger and downsizing. Solid primary healthcare, good local elderly care, some freedom in healthcare choice and reliable emergency services were considered fundamental for life in a rural area. The results indicate that improved transportation infrastructure contributed positively to the development of healthcare service and enhanced equality and human rights. The financial cutbacks to health institutes, had however, a negative impact on attitudes.

Markmið greinarinnar er að kynna niðurstöður rannsóknar á viðhorfum íbúa Fjallabyggðar til aðgengis að heilbrigðisþjónustu, fjölbreytileika hennar og gæða, í kjölfar niðurskurðar og hagræðingar sem efnahagshrun ársins 2008 krafðist og Héðinsfjarðargöngin gerðu mögulega. Notuð var blönduð aðferð með umbreytingarsniði. Fyrst var gögnum safnað með spurningalistum (svarhlutfall 53% árið 2009 og 30% árið 2012), sem fylgt var eftir með tíu viðtölum (2009 og 2014). Niðurstöðurnar voru samþættar og túlkaðar innan vistfræðilíkans Bronfenbrenner sem snýr að gagnkvæmum áhrifum einstaklings og umhverfis. Marktækt minni ánægja var með aðgengi og fjölbreytileika heilbrigðisþjónustunnar árið 2012 eftir sameiningu og niðurskurð í heilbrigðisþjónustunni. Grundvallaratriði fyrir líf á dreifbýlu svæði töldu íbúar vera góða heilsugæslu, góða umönnun aldraðra innan sveitafélagsins, eitthvert frelsi í vali á heilbrigðisþjónustu og áreiðanlega þjónustu í neyðartilvikum. Niðurstöðurnar gefa vísbendingar um að bættar samgöngur hafi átt þátt í jákvæðri þróun í heilbrigðisþjónustu Fjallabyggðar og aukið jöfnuð og mannréttindi íbúanna en að niðurskurður ríkisins til heilbrigðismála hafi haft neikvæð áhrif á viðhorf þeirra.