Hugmyndir um stéttleysi Íslendinga

Abstract

Markmið þessarar rannsóknar er að greina hvernig hugmyndir um stéttleysi Íslendinga birtast í almennri orðræðu. Gögnin sem liggja til grundvallar eru fyrst og fremst fréttir og greinar í Morgunblaðinu frá árinu 1986 til 2007. Einnig er stuðst við afleidd gögn. Ein helsta niðurstaða rannsóknarinnar er sú að hugmyndir um að Ísland sé tiltölulega stéttlaust samfélag eru útbreiddar og margþættar. Stærsti samnefnarinn er sá að Ísland sé tiltölulega stéttlaust í samanburði við flest önnur þjóðfélög. Er þá helst miðað við menningarlega stéttaskiptingu. Samt sem áður er algengt að fólk telji að meint stéttleysi Íslendinga eigi ekki við rök að styðjast, sér í lagi efnahagslegt stéttleysi. Þá telur fólk almennt að stéttaskipting hérlendis fari vaxandi samfara örum þjóðfélagsbreytingum, ekki síst vegna aukinnar markaðsvæðingar samfélagsins. Að sama skapi hefur gagnrýni á hugmyndir um stéttleysi Íslendinga aukist.

The goal of this study is to analyze how ideas of Icelandic classlessness manifest themselves in public discourse. The data used are first and foremost news items and articles from the national newspaper Morgunblaðið, from 1986 to 2007. Secondary data are also used for context and support. One of the main conclusions is that ideas of Iceland as a relatively classless society are widespread. Ideas about Icelandic classlessness are quite varied. The biggest common denominator is that Iceland is relatively classless compared to other societies. People mainly refer to cultural class division in this regard. Nonetheless it is quite common that people think that ideas of Icelandic classlessness are not grounded in reality, particularly as regards economic classlessness. Furthermore people feel that class division is increasing parallel to fundamental social changes, especially as the market becomes more predominant. In the same way, ideas of Icelandic classlessness have increasingly become the subject of criticism.