Icelandic Landscapes: Beauty and the Aesthetic in Environmental Decision-Making

Abstract

This thesis is a study of the aesthetics of Icelandic landscapes. The aim of the thesis is to gain a deeper understanding of the meaning of landscape and the values which are derived from the aesthetic experience of Icelandic landscapes, and to think of ways of integrating that meaning and value into environmental decision-making. Icelandic landscapes are often praised for their unique beauty; they are seen as Iceland’s most important national symbol and as a core aspect of the Icelandic national identity. However, there has been a lack of a proper language to describe the aesthetic experience of Icelandic landscapes and the meanings and values associated with them. In order to find this language and its proper place in the political systems of planning and decision-making this thesis first explores the concepts of beauty, landscape, and the aesthetic from a phenomenological point of view. The phenomenological approach provides the possibility of getting beyond the narrow dualistic understanding of the concepts of beauty and landscape that has led to the exclusion of aesthetic values in decision-making on the grounds that they are too subjective and difficult to measure. Secondly, the thesis examines the actual aesthetic experiences of two Icelandic landscape types (glaciers and geothermal landscapes) through phenomenological and qualitative research methods, and reflects philosophically on the meaning and value derived from these experiences. The way we understand the meaning and value of landscape directly affects the methods and approaches we use to deal with it in decision-making, and hence the last part of the thesis consists in an elaboration of how the understanding of landscape, beauty and aesthetic value provided in this thesis can be made productive in our approach to these issues in decision-making.

Ritgerð þessi byggir á rannsókn á fagurfræði íslensks landslags. Markmið ritgerðarinnar er að öðlast dýpri skilning á merkingu landslags og þeirra gilda sem eru tengd við fagurfræðilega upplifun af íslensku landslagi; og að finna leiðir til þess að taka megi tillit til slíkrar merkingar og gilda í ákvarðanatöku um náttúruvernd og -nýtingu. Íslenskt landslag er þekkt fyrir einstaka fegurð sína; rannsóknir hafa sýnt að landslagið er eitt mikilvægasta þjóðartákn Íslendinga og á sterkan þátt í sjálfsmynd þjóðarinnar. Samt sem áður hefur skort tungumál til þess að lýsa fagurfræðilegum upplifunum af íslensku landslagi og þeirri merkingu og gildum sem tengd eru við þær. Til þess að leita leiða til að þróa tungumál sem nær utan um gildi og merkingu fagurfræðilegra upplifana varpar ritgerðin í fyrsta lagi ljósi á landslagshugtakið, fegurðarhugtakið og fagurfræði út frá sjónarhorni fyrirbærafræðinnar. Þessi fyrirbærafræðilega nálgun býður upp á möguleikann á því að komast handan þess þrönga skilnings er byggir á tvíhyggju sem hefur einkennt hefðbundnar túlkanir á þessum hugtökum. Það er þessi tvíhyggja sem hefur leitt til þess að fagurfræðileg gildi hafa verið hundsuð í ákvarðanatöku á þeim forsendum að þau séu of huglæg og þess vegna illmælanleg. Í öðru lagi er í ritgerðinni leitast við að varpa ljósi á raunverulegar fagurfræðilegar upplifanir af tveimur íslenskum landslagsgerðum (jöklum og háhitasvæðum) með því að nota fyrirbærafræðilegar og eigindlegar rannsóknaraðferðir, og að greina heimspekilega þá merkingu og gildi sem leiða má af þessum upplifunum. Skilningur okkar á merkingu og gildi landslags hefur bein áhrif á þær aðferðir og nálganir sem notast er við til þess að meta landslag þegar kemur að ákvarðanatöku, og því fjallar síðasti hluti ritgerðarinnar um það hvernig sá skilningur á landslagi, fegurð og hinu fagurfræðilega sem ritgerðin byggir á getur komið að gagni í nálgunum er varða landslagsmál í ákvarðanatöku.