„Ég veit hvað höfuð þitt vó en þekki ekki síðustu hugsunina“: Ofbeldi, ábyrgð og femínísk fagurfræði í Drápu eftir Gerði Kristnýju

Abstract

Skáldkonan Gerður Kristný hefur skrifað fjölda bóka um ofbeldi gegn konum. Sem ritstjóri og blaðamaður afhjúpaði Gerður undirheima íslensks veruleika í frásögnum sem náðu hápunkti í bók hennar Myndin af pabba. Saga Thelmu frá 2005 en þar segir hún sögu af hrottalegum kynferðisglæp gegn fjórum systrum af hendi föður þeirra. Ljóðabókin Drápa (2014) fjallar einnig um kynbundið ofbeldi en sögusviðið er miður vetur í kulda og myrkri, þegar „myrkusinn“ kemur til Reykjavíkur. Borgarlandslagið er ógnvekjandi dimmt og drungalegt og sækir í senn í glæpasögur og yfirnáttúrulegar frásagnir. Vængjaður sögumaðurinn minnir um margt á Mefistófeles í leikritinu Faust eftir Goethe, en Drápa vinnur einnig með sannsögulega atburði af morði á ungri konu, Grétu Birgisdóttur, sem var myrt á heimili sínu af eiginmanni sínum, Braga Ólafssyni, í janúar 1988. Ofbeldismaðurinn sjálfur fangar hina harmrænu lygi og sjálfsblekkingu sem er undirrót allra ofbeldissambanda með orðum sínum: „Ég bjargaði henni margsinnis vísvitandi en drap hana óvart.“

The Icelandic poet Gerður Kristný has in the last two decades repeatedly told tragic stories focusing on the systemic violence that has for so long been directed against women, and her long narrative poem Drápa, or The Slaying (2014), is no exception. Drápa is a feminist critique focusing on the true story of Gréta Birgisdóttir, who was murdered by her husband Bragi Ólafsson in Reykjavík in January 1988. It is a poem about a killing that draws its power from various different sources, such as modern true crime fiction, the Nordic crime novel, and fantastic tales.