Mobilities in Melrakkaslétta. Ethnographic inquiry into placemaking, tourism and other mobilities on the margins

Abstract

This doctoral research explores the entanglements of placemaking, mobilities and the making of margins in the context of tourism. The research examines how places come to be and are transformed in relation to various mobilities within as well as through connections. This means investigating how mobilities can be both creators and undoers of margins, caused by distances, lacking connections, or both. The research makes use of flat ontology and relational materialism which rejects traditional dualism to instead assume that reality is created through interconnected, ever-evolving entanglements of material human and more-than-human relations. The research is qualitative, based on ethnographic investigation, and its main methods are participatory observation, interviews and conversations in the field of research, Melrakkaslétta peninsula. Melrakkaslétta is the northernmost area of the Icelandic mainland, situated far north of the main routes of domestic travel. The peninsula is furthermore about as far from the country’s main entering hub as is geographically possible within the country. The research investigates what makes the place Melrakkaslétta, how it has evolved and transformed in relation to more-than-human mobilities. The novelty of the research is its approach of conducting tourism research in a non-touristy rural area and it demonstrates the agency of mobilities in the creation of centres and margins, not least in the context of the potential of rural tourism development.

Þessi ritgerð fjallar um doktorsrannsókn á tengslum staðarmyndunar, hreyfanleika og jaðarmyndunar í samhengi ferðamála. Í rannsókninni er horft til þess hvernig staðir verða til og umbreytast í tengslum við og í gegnum hreyfanleika, bæði innan staða sem og í tengingum þeirra við aðra staði og önnur svæði. Í ritgerðinni er því jafnframt velt upp hvernig hreyfanleiki getur á sama tíma myndað tengingar sem og stuðlað að jaðarmyndun, hvort sem það gerist vegna fjarlægða, vegna skorts á tengingum eða hvoru tveggja. Rannsóknin byggir á kenningum um flata verufræði og efnislega tengslahyggju, sem gengur út frá því að veruleiki okkar sé byggður á tengslum. Hefðbundinni tvíhyggju er hafnað og í staðinn horft til þess hvernig veröldin er samansett af samofnum, síbreytilegum, efnislegum þáttum þar sem hið mennska er hluti þess meira-en-mennska. Rannsóknin er eigindleg og aðferðafræð hennar byggir á etnógrafískri nálgun þar sem helstu aðferðir eru vettvangsathugun, viðtöl og samræður á rannsóknarsvæðinu. Það er Melrakkaslétta á norðausturhluta Íslands. Melrakkaslétta er tangi sem teygir sig lengra til norðurs en nokkurt annað svæði á meginlandi Íslands. Tanginn stendur jafnframt langt norðan helstu ferðaleiða innanlands og eins langt frá helstu gátt til landsins og landið leyfir. Til rannsóknar er hvar og hver staðurinn Melrakkaslétta er, hvernig hann hefur þróast og umbreyst í tengslum við meira-en-mennskan hreyfanleika. Skoðað er hvernig þessi sami hreyfanleiki hefur áhrif á og myndar miðju og jaðar og áhrif þessa á möguleika fámenns svæðis utan alfaraleiða til uppbyggingar ferðaþjónustu. Nýnæmi rannsóknar felst í að beita fræðilegri nálgun ferðamálafræða við framkvæmd rannsóknar á fámennu svæði utan alfaraleiða og niðurstöður hennar sýna fram á þátt hreyfanleika sköpun miðju og jaðars, sem ekki á síst við í samhengi ferðamála.