Þýdd ævintýri í íslenskum handritum 1350-1500: Uppruni, þróun og kirkjulegt hlutverk

Abstract

Í ritgerðinni er fjallað um þýdd ævintýri í íslenskum handritum. Meginheimildir rannsóknarinnar eru tvö handrit, AM 657 a-b 4to (um 1350) og AM 624 4to (um 1500). Veitt er yfirlit yfir þróun dæmisagnahefðarinnar í Evrópu frá Gregoríusi mikla og fram á 14. öld. Greint er frá helstu atriðum í rannsóknarsögu íslenskra ævintýra og bókmenntagreinin ævintýri er könnuð með samanburði við sex ólíkar textategundir. Íslensk ævintýri eru þannig túlkuð sem summa fjölbreyttra hefða fremur en bein hliðstæða latneskra dæmisagna. Horft er til þess hvernig kirkjulegum embættum og sakramentum er lýst í ævintýrum og heimildagildi þeirra fyrir kirkjusögu kannað. Loks er sú tilgáta sett fram að óttinn við lollarda hafi verið mikilvæg breyta í þróun íslenskra ævintýra á 15. öld.