Fækkun bænda og veiking sveitarsamfélaga hefur verið áhyggjuefni
meðal þeirra sem vilja halda landinu öllu í byggð. Í greininni er nýliðun í nautgripaog
sauðfjárrækt á Íslandi í brennidepli. Skoðað var hvaða áhrif fjarlægð frá
Reykjavík, aldur einstaklinga, kyn, uppruni, búgrein og landsvæði hefur á nýliðun í
greininni. Vegna þekkts landfræðilegs sambands land- og fasteignaverðs og
fjarlægðar frá borgum (Thunen, 1966) var athyglin meiri á áhrif fjarlægðar frá
Reykjavík á nýliðun. Gögn yfir allar bújarðir á tímabilinu 2000–2009 voru notuð,
sem skilaði tæplega 35.000 athugunum. Hefðbundnu logit tölfræðilíkani var beitt
ásamt fixed effect logit líkani fyrir panelgögn til stuðnings og frekari glöggvunar. Í
ljós kom að þegar horft er á fjarlægð frá Reykjavík eru líkurnar á nettónýliðun
minnstar á jaðri höfuðborgarinnar en aukast eftir því sem fjær dregur og ná hámarki
í 220 km fjarlægð en dragast svo saman eftir það. Heilt yfir var nettónýliðun meiri
hjá þeim sem yngri eru en hjá þeim eldri en óvænt kom í ljós að brottfall úr
landbúnaði hefur verið meira hjá þeim sem ungir eru en hjá þeim sem eru á miðjum
aldri. Þá er nýliðun líklegri í sauðfjárrækt en nautgriparækt, hún er líklegri meðal
kvenna en karla, og líklegra er að hún eigi sér stað á Suðurlandi en annars staðar á
landinu.
A continuous decline in the number of farmers and a weakening of rural
communities in Iceland has been a problem for those who like a dispersed population. Net
new entries in the sheep and cattle farming of Iceland is the focal point of the present study,
i.e. the relationship between the net new entry and several other factors: distance from the
capital city, age, sex, national origin, agricultural branch, and location. Due to a well-known
relationship between land price and distance from a city centre (Thunen, 1966) the role of
distance in new entry will be highlighted. A panel data sample from 2000–2009, covering all
farms in Iceland, was used and it returned close to 35,000 observations. Logit models were
implemented, both a standard and a panel data fixed-effect version. The results suggest that
the probability for a net new entry in the different branches increases by every kilometre
from Reykjavík, reaches its maximum at a distance of 220 kilometres and decreases
thereafter. Furthermore, the probability of a net new entry is higher in sheep farming than in
cattle, higher for women than for men, higher on the south coast than on the north coast, and
higher for younger than older people. Exit in agriculture was analysed as well and,
unexpectedly, it was found to be more likely for young individuals than for middle-aged
people.
