The establishment of European flounder (Platichthys flesus) in Icelandic waters

Abstract

Biological invasions are a global phenomenon representing one of the biggest threats to biodiversity. Addressing species introductions, often marked by context dependency, requires the incorporation of multiple perspectives and disciplines to develop adequate management approaches. As humans are involved on multiple levels along the invasion process, this should furthermore encompass the consideration of human dimensions. European flounder (Platichthys flesus), a flatfish species native to western Europe, has been documented in Iceland since 1999. In the following years, European flounder rapidly spread and now mainly occurs in estuaries but is often encountered in freshwater habitats. Here it spatially overlaps with native salmonids which represent valuable recreational species, making the recreational angling community in Iceland an important stakeholder group. The overall goal of this thesis was to integrate interdisciplinary approaches to address specific aspects of the establishment of alien European flounder in Iceland, including its geographic origin, distribution, and public perception. Additionally, the thesis aimed at using alien European flounder in Iceland as a case study to address larger-scale questions in the field of invasion science. In this thesis, the most likely origin of European flounder was identified as the Faroe Islands, utilizing microsatellite analysis. Following these results that revealed uncertainty concerning whether the species was introduced due to human activity or arrived naturally, the views of stakeholders and specialists concerning this uncertainty were assessed, indicating that the identification of a species’ introduction pathway is considered important but not prioritized over impact assessment and the development of management strategies. Involving the recreational angling community as a representative stakeholder group in the research has shown that European flounder is perceived highly negative but has furthermore highlighted spatial and temporal fluctuations in stakeholder perceptions. Exploring the knowledge of the recreational angling community further showed that utilizing stakeholder knowledge can represent a low-cost additional source in the monitoring of alien species. This thesis furthermore highlighted the dissensus of invasion science specialists regarding the terminology used to address and classify alien species.

Ágengar tegundir eru ein stærsta ógnin við líffræðilega fjölbreytni á heimsvísu. Ágengar tegundir eru í eðli sínu þverfaglegt viðfangsefni, enda byggir landnám og fótfesta í nýjum heimkynnum á fjölda þátta bæði náttúrulegum og tengdum mannlegri hegðun og samfélagi. Fólk tekur þannig þátt í mögulegri fótfestu ágengra tegunda og mætir einnig afleiðingunum af þeim. Flundra (Platichthys flesus), flatfiskategund upprunnin í Vestur-Evrópu, fannst í fyrsta skipti á Íslandi við Ölfusárósa árið 1999. Næstu árin dreifðist flundran hratt út og finnst nú víða við strendur landsins, oft í árósum en líka í ferskvatnsbúsvæðum. Hún nýtir því að hluta til sömu búsvæði og íslenskir laxfiskar, lax, urriði og bleikja, en þessar tegundir gegna mikilvægu vistkerfishlutverki og eru mikilvægar til stangveiði víða um land. Þannig er stangveiðisamfélagið á Íslandi mikilvægur haghópur þegar kemur að flundru. Heildarmarkmið þessarar ritgerðar var að samþætta þverfaglegar nálganir til að fjalla um fjölda þátta sem tengjast landnámi flundrunnar á Íslandi, þar á meðal landfræðilegan uppruna hennar, útbreiðslu og viðhorf almennings. Að auki var ritgerðinni ætlað að nota flundru á Íslandi sem dæmi um hvernig má takast á við stærri spurningar á sviði vistfræði ágengra tegunda. Í þessari ritgerð er sýnt með stuttraðagreiningu á erfðaefni að líklegasti uppruni flundrunnar á Íslandi er Færeyjar. Það er því enn óljóst hvort flundran barst til Ísland náttúrulega eða með kjölfestuvatni. Þessi óvissa skiptir máli fyrir fræðilegar skilgreiningar á flundru sem ágengri tegund og voru sjónarmið bæði hagsmunaaðila og sérfræðinga til þessarar óvissu metin með spurningakönnun. Niðurstöðurnar sýndu að greining á því hvernig flundran nam land er talin mikilvæg af báðum hópum en ekki forgangsraðað fram yfir rannsóknir á áhrifum og þróun stjórnunaráætlana. Frekari greining á stangveiðisamfélaginu sem lykilhóp hagaðila sýndi mjög neikvætt viðhorf til flundru en ennfremur staðbundnar og tímabundnar sveiflur í viðhorfum. Greining á gögnum um staðsetningu flundrunnar úr hefðbundum leiðöngrum, rannsóknum og gögnum sem berast beint frá hagaðilum að þekking hagsmunaaðila getur verið ódýr en áhrifarík leið til að bæta við vöktun framandi tegunda. Þessi ritgerð varpaði enn fremur ljósi á misræmi á milli sérfræðinga í vistfræði ágengra tegunda þegar kemur að hugtakanotkun til að fjalla um og flokka framandi tegundir