Eftirmálalausar fæðingar : Heildræn sýn á heilsu mæðra og nýbura

Abstract

Bakgrunnur Heilsa móður og barns eftir fæðingu er gjarnan metin með ákveðnum út komubreytum sem hafa skammtíma eða lang tíma áhrif á konu eða barn svo sem keisara skurði, blæðingu eftir fæðingu og Apgar skori nýbura. Ekki er þó vitað hver fjöldi kvenna og barna á Íslandi er sem upplifir barn eignar ferlið allt án nei kvæðra eftirmála. Tilgangur Að lýsa fjölda fæðinga án eftirmála á Íslandi á árunum 2009 2018. Aðferð Rannsóknin er lýðgrunduð gagna grunns rannsókn. Gögnin voru fengin úr fæðingar skrá Íslands á árunum 2009 2018. Útkomubreytan eftirmálalaus fæðing (e. uncomplicated delivery) var skilgreind sem: fæðing um leggöng án áhaldafæðingar, hvorki spangarklipping né alvarleg spangarrifa, ekki mikil blæðing eftir fæðingu og lifandi fætt barn með 5 mínútna Apgar ≥ 7 sem ekki þurfti innlögn á Vökudeild. Tíðni útkomu breytunnar var lýst yfir tímabilið sem heild og borin voru saman tvö tíma bil (20092013, 20142018), lagskipt eftir bakgrunnsþáttum kvennanna. Leiðrétt gagnlíkindahlutföll voru reiknuð fyrir tengsl bakgrunnsþátta við eftirmála lausa fæðingu. Mark tækni var athuguð með kíkvað rat prófum og var miðað við p<0,05. Niðurstöður Eftirmálalausum fæðingum fækkaði úr 62,7% árið 2009 í 59,0% árið 2018. Helsta breytingin sem skýrir þessa fækkun á tímabilinu var aukin blæðingar tíðni. Þeir bakgrunnsþættir sem höfðu sterkustu tengslin við eftirmálalausa fæðingu voru að hafa fætt barn áður, að hafa íslenskt ríkisfang og að vera yngri en 40 ára. Ályktanir Markmið barneignarþjónstu er að há marka heilbrigði móður og barns. Með því að skoða útkomur barneignarþjónustu á þennan hátt fæst heildstæð mynd af heilsu mæðra og barna. Framtíðar rann sóknir geta því nýtt sér þessa aðferð til þess að skoða enn frekar hvaða hópa er hægt að efla og styrkja á meðgöngu og í fæðingu til þess að auka hlutfall eftir málalausra fæðinga á Íslandi.

Bakgrunnur Heilsa móður og barns eftir fæðingu er gjarnan metin með ákveðnum útkomubreytum sem hafa skammtíma eða langtíma áhrif á konu eða barn svo sem keisaraskurði, blæðingu eftir fæðingu og Apgar skori nýbura. Ekki er þó vitað hver fjöldi kvenna og barna á Íslandi er sem upplifir barneignarferlið allt án neikvæðra eftirmála. Tilgangur Að lýsa fjölda fæðinga án eftirmála á Íslandi á árunum 2009- 2018. Aðferð Rannsóknin er lýðgrunduð gagna­grunnsrannsókn. Gögnin voru fengin úr fæðingarskrá Íslands á árunum 20092018. Útkomubreytan eftirmálalaus fæðing (e. un-complicated delivery) var skilgreind sem: fæðing um leggöng án áhaldafæðingar, hvorki spangarklipping né alvarleg spangarrifa, ekki mikil blæðing eftir fæðingu og lifandi fætt barn með 5 mínútna Apgar ≥ 7 sem ekki þurfti innlögn á Vökudeild. Tíðni útkomubreytunnar var lýst yfir tímabilið sem heild og borin voru saman tvö tímabil (2009-2013, 2014-2018), lagskipt eftir bakgrunnsþáttum kvennanna. Leiðrétt gagnlíkindahlutföll voru reiknuð fyrir tengsl bakgrunnsþátta við eftirmála­lausa fæðingu. Marktækni var athuguð með kí-kvaðrat prófum og var miðað við pNiðurstöður Eftirmálalausum fæðingum fækkaði úr 62,7% árið 2009 í 59,0% árið 2018. Helsta breytingin sem skýrir þessa fækkun á tímabilinu var aukin blæðingartíðni. Þeir bakgrunnsþættir sem höfðu sterkustu tengslin við eftirmálalausa fæðingu voru að hafa fætt barn áður, að hafa íslenskt ríkisfang og að vera yngri en 40 ára. Ályktanir Markmið barneignarþjónstu er að hámarka heilbrigði móður og barns. Með því að skoða útkomur barneignarþjónustu á þennan hátt fæst heildstæð mynd af heilsu mæðra og barna. Framtíðarrannsóknir geta því nýtt sér þessa aðferð til þess að skoða enn frekar hvaða hópa er hægt að efla og styrkja á meðgöngu og í fæðingu til þess að auka hlutfall eftirmálalausra fæðinga á Íslandi. Background The health of mothers and newborns after childbirth is often assessed with individual outcome measures such as caesarean section, postpartum haemorrhage and Apgar score of the newborn. Although each individual outcome is important it is also essential to look at the bigger picture, as the main goal of maternity care is to maximize the group that experiences the childbirth process without major complications. Purpose To describe the change in incidence of un-complicated deliveries over a 10 year period in Iceland (2009-2018). Method The study is a population based study. The data came from the Icelandic medical birth register from the years 2009-2018. The variable un-complicated delivery was defined as: Vaginal birth without instrumental delivery, no episiotomy or third and fourth degree perineal tears, without postpartum haemorrhage, and a live born newborn with 5 min Apgar ≥7 which did not need NICU admission. The incidence of the un-complicated delivery during the study period was described and compared between two periods (first and second half of the study period), and stratified by women’s sociodemographic and obstetric background. Adjusted Odds Ratios were calculated for the relationship between background variables and un-complicated deliveries. Results The incidence of un-complicated deliveries decreased, from 62,7% in 2009 to 59,0% in 2018. The biggest change over the study period was an increase in the incidence of postpartum haemorrhage. The socio-demographic and obstetric background that had the strongest association with un-complicated delivery was to have given birth before, to have an Icelandic citizenship and to be younger than 40 years old. Conclusion The goal of maternity care is to maximize the health of mothers and newborns. Analyzing childbirth services in this manner provides a more complete picture of maternal and neonatal health. Future research can therefore use this method in order to further examine which groups could benefit the most from targeted measures in antenatal and intrapartum care to increase un-complicated deliveries in Iceland.