Nature-based Tourism in Renewable Energy Landscapes: Attitudes of Tourism Stakeholders

Abstract

With increasing renewable energy infrastructure (REI) developments and growing nature-based tourism (NBT), their encounters are becoming more likely. To facilitate sustainable development of both, it is important to gain more knowledge on the complex interrelationships between NBT and REI, which is the overarching aim of this thesis. The thesis provides an overview of existing knowledge on interrelationships between REI and tourism by conducting a review of relevant academic literature. It furthermore investigates the NBT-REI nexus by using a case study approach with a focus on the Icelandic Central Highlands, which contain vast wilderness areas and are important for both NBT and renewable energy harnessing. The primary data for this thesis was collected by employing questionnaire surveys, semi-structured interviews, open-ended diaries, and participant observation. The results reveal low compatibility of present-day NBT and REI, especially in areas perceived by tourism stakeholders as wilderness. Tourists view proposed REI as highly unsuitable in wilderness areas due to its negative impacts on wilderness experience. Correspondingly, tourism service providers prefer to limit REI developments in natural areas of the Central Highlands. According to tourism service providers, proposed wind farms are more suitable in areas with few tourists, limited attractions, low degree of naturalness, limited visibility of wind turbines, and urgent local need for energy. Notably, tourism service providers tend to perceive the impacts of proposed REI on NBT as more negative compared to existing REI. The perceived spatial extent of these impacts varies among tourism service providers. It depends on the reasoning used while estimating the impact areas, which falls into three categories: visibility of REI, tourist mobility, and changes in travel patterns and tourism demand due to REI. These findings suggest that tourism destinations should be viewed as elements of larger tourism networks, which are likely to be impacted by REI. Tourism service providers view the Central Highlands and its wilderness as a valuable resource that should be protected from further REI developments. However, issues such as ensuring access to the area might lead to conflicts between NBT and nature conservation and hinder preservation of wilderness. The findings of this doctoral thesis demonstrate that the context surrounding each REI project, namely various factors related to its location, REI itself and the perceptions and preferences of tourism stakeholders play a crucial role in shaping potential impacts of REI on NBT. Therefore, they should be taken into consideration when planning REI developments in natural areas.

Samfara aukinni uppbyggingu mannvirkja til framleiðslu endurnýjanlegrar orku og vaxandi náttúruferðamennsku aukast líkur á árekstrum á milli þessara greina. Til að stuðla að sjálfbærri þróun beggja greinanna er mikilvægt að afla aukinnar þekkingar á flóknu samhengi á milli greinanna og er það meginmarkmið þessarar ritgerðar. Í ritgerðinni er með ítarlegri heimildarýni gefið yfirlit yfir það sem er nú þegar vitað um tengsl orkumannvirkja og ferðaþjónustu. Enn fremur var gerð tilviksrannsókn á miðhálendi Íslands sem ætlað er auka enn frekar við þekkingu á tengslum náttúruferðamennsku og orkumannvirkja þar sem miðhálendið er bæði mikilvægt fyrir náttúruferðamennsku og fyrir framleiðslu á endurnýjanlegri orku. Rannsóknin byggist á gögnum sem safnað var með spurningalistakönn-unum, hálfstýrðum viðtölum, dagbókum og þátttökuathugun rannsakanda. Niðurstöðurnar sýna að sú náttúruferðamennska sem stunduð er á svæðinu nú á tímum fer ekki vel saman við virkjunarmannvirki, sér í lagi á svæðum sem hagsmunaaðilar í ferðaþjónustu líta á sem víðerni. Ferðamenn telja fyrirhuguð orkumannvirki ekki henta á óbyggðum svæðum vegna neikvæðra áhrifa mannvirkjanna á það hvernig þeir upplifa víðerni. Í samræmi við viðhorf ferðamannanna vilja ferðaþjónustuaðilar takmarka uppbyggingu orkumannvirkja á náttúrusvæðum, sér í lagi á miðhálendinu. Að mati ferðaþjónustuaðila eru fyrirhuguð vindorkuver talin viðunandi á svæðum sem hafa takmarkað aðdráttarafl fyrir ferðamenn og fáir ferðamenn fara um. Að mati þeirra eiga vindorkuver einnig betur við á byggðum svæðum en náttúrulegum, auk þess sem ákjósanlegra þykir að þau sjáist ekki víða að. Ferðaþjónustuaðilar voru þó umburðarlyndari gagnvart vindorkuverum ef brýn staðbundin þörf var talin á aukinni orkuframleiðslu. Almennt telja ferðaþjónustuaðilar að fyrirhuguð orkuver komi til með að hafa neikvæðari áhrif en þau orkuver sem fyrir eru hafa haft. Munur er á mati ferðaþjónustuaðila á umfangi þessara áhrifa og fara röksemdirnar sem notaðar eru við það mat einkum eftir þrennu: sýnileika orkumannvirkjanna, hreyfanleika ferðamanna og þeim breytingum sem verða á ferðamynstri og eftirspurn ferðamanna vegna orkumannvirkja. Niðurstöðurnar benda til þess að það verði að horfa á ferðamannastaði sem einstaka þætti í heildarkerfi ferðaþjónustunnar sem líklegt er að verði fyrir áhrifum af orkumannvirkjum. Ferðaþjónustuaðilar líta á miðhálendið og víðerni sem þar eru sem dýrmæta auðlind fyrir ferðaþjónustuna sem ætti að vernda fyrir frekari uppbyggingu orkumannvirkja. Hins vegar gætu atriði eins og bætt aðgengi inn á svæðið leitt til árekstra milli náttúruferðamennsku og náttúruverndar og staðið í vegi fyrir verndun víðerna. Niðurstöður þessarar doktorsritgerðar draga fram mikilvægi þess að skoða heildstætt áhrif hverrar virkjunar fyrir sig ásamt því að greina hvaða áhrif hagsmunaaðilar í ferðaþjónustu telja orkumannvirki geta mögulega haft á náttúruferðamennsku