Chanting Up the Kraftaskalds: An Investigation into Their Image, Roles, and Magic

Abstract

This work investigates the Icelandic folktale figure known as the kraftaskáld (power poet, hereafter anglicized as kraftaskald). Prominent in Icelandic folklore of the Post-Reformation period of the sixteenth through early twentieth centuries, these poets were purported to wield magic through their improvised verses, with the power to bless, curse, affect the weather, put down walking corpses, and much more. Although some kraftaskalds were anonymous, most were historical persons around whom such tales have coalesced. As a field of study, the kraftaskalds were first properly delineated by Bo Almqvist in the 1960s, but they have received relatively little attention since then; this is the first study of this length to focus exclusively on the kraftaskalds of the post-medieval period. The goal of the study is to thoroughly characterize three main aspects of this phenomenon: The first is the nature of the figure—their identities, their reputations, and the various qualities they are portrayed to have. The second is the roles that they take on in the folklore. This includes what they do with their magic and who benefits from it, which often reveals the kind of social norms that the poets (and tellers) champion in the tales, and how the tales themselves uphold the social prestige of poetry. The third aspect is the nature of their magic, including its qualitative aspects, how it compares to other Icelandic magic, how the language of the poetic spells is arranged, and how non-verbal aspects contribute to it, with a focus on the mental state of the poets. Speech act and semiotic theories are among the tools of analysis. The corpus analyzed for these purposes is a vast array of Icelandic folklore and folklore-derived material, including folktales from the major collections of Jón Árnason, Ólafur Davíðsson, Sigfús Sigfússon; folktales from numerous smaller collections; and miscellaneous material such as latter-day sagas that are based on folktales. The majority of the material is from the nineteenth-century golden age of Icelandic folklore collection. As magic is a central element in the study, a discussion of this complex subject is prominent in the opening sections.

Þessi rannsókn fjallar um kraftaskáld eins og þau koma fyrir í íslenskum sögnum. Skáld af þessu tagi eru áberandi eftir siðbreytingu á 16. öld og allt fram til fyrri hluta 20. aldar. Þau voru talin geta beitt göldrum með hjálp kvæða sem þau spunnu uppúr sér, og gátu leitt til blessunar eða bölvunar, stýrt veðri, kveðið niður uppvakninga og ýmislegt fleira. Sum þessara kraftaskálda eru ekki nafngreind en flest eru þetta raunveruleg skáld sem slíkar sagnir hafa orðið til um. Kraftaskáld urðu fyrst vænlegt rannsóknarefni þegar Bo Almqvist dró upp skilgreiningu á þeim á sjöunda áratug 20. aldar en hafa þó ekki hlotið mikla athygli, enda er þessi rannsókn fyrsta rannsóknin af þessari stærðargráðu sem einblínir á kraftaskáldin frá því eftir miðaldir. Markmið rannsóknarinnar er að draga fram og skýra þrjá meginþætti kraftaskálda. Í fyrsta lagi, hvaða skáld eru þetta, hvert er orðspor þeirra og hvað er talið einkenna þau. Í öðru lagi, hvert er hlutverk þeirra í þeim sögnum og þjóðfræðaefni sem þau koma fyrir í, þar á meðal hvernig þau beita göldrum sínum og í hverra þágu. Þessi þáttur dregur gjarnan fram þau félagslegu gildi sem skáldin halda á loft í sögnunum og hvernig sagnirnar hlaða undir gildi skáldskapar. Í þriðja lagi, er fjallað um eðli þeirra galdra sem beitt er og þeir bornir saman við annarskonar galdur í íslenskum þjóðfræðiheimildum, hvernig tungutak ákvæðanna er byggt upp og hvernig aðrir þættir en sjálf orðin sem mælt eru fram hafa áhrif á virknina, með áherslu á hugarástand skáldanna. Kenningar um talgjörðir (e. speech act) og táknfræði eru meðal þeirra verkfæra sem beitt er við greininguna. Efnið sem liggur til grundvallar rannsókninni samanstendur af gríðarstóru og víðfemu safni þjóðfræðaefnis, meðal annars úr hinum stóru þjóðfræðasöfnum þeirra Jóns Árnasonar, Ólafs Davíðssonar og Sigfúsar Sigfússonar, auk sagna úr smærri söfnum og allskyns öðru efni á borð við yngri frásagnir sem byggja á eldri þjóðsögum. Meginþorri gagnanna er frá gullöld íslenskrar þjóðfræðasöfnunar á 19. öld. Þar sem galdur er miðlægur í rannsókninni eru honum gerð skil í upphafshluta rannsóknarinnar.