Building bridges and constructing walls: Subject hierarchies as reflected in teachers’ perspectives towards student influence

Abstract

The aim of this study is to explore how teachers from various academic subjects and programmes describe their pedagogic practice, particularly regarding students’ opportunities to influence what and how they learn, and whether and how their descriptions reflect subject hierarchies. The study draws on interviews with 16 upper secondary school teachers in Iceland, representing different schools and subjects. Bernstein’s theory of pedagogic discourse was used to prepare this study. The study shows how teacher perceptions of pedagogic practice in relation to student influence in the school context reflect the constructions of subject hierarchies. Teachers in mathematics reported on rigid pedagogic practices while teachers in other subjects described pedagogic practices in which students could, to some extent, influence their learning. Furthermore, teachers in social science subjects, natural science subjects, and languages described attempts to build bridges between various subjects, while mathematics did not participate in such attempts. Those constructions indicate an upper secondary school in which mathematics, particularly within the natural science programme, is strongly classified, as defined by Bernstein. The findings mirror stereotypical notions of students’ capacity and interest since students enrolled in programmes other than the natural science programme are perceived by the teachers as lacking the ability to succeed in mathematics. The teachers described how conceptual demands in mathematics were lowered in other academic programmes, leading to knowledge roadblocks for students and restricting their further educational opportunities.

Það er gömul saga og ný að framtíðarmöguleikar og tækifæri ungs fólks byggist gjarnan á námsvali þess. Í því samhengi hefur stigveldi starfs- og bóknáms verið til umræðu (sjá t.d. Niemi og Rosvall, 2013; Nylund o.fl., 2018; Sych, 2016) en jafnframt hefur komið í ljós að ekki nýtur allt bóknám sömu virðingar í samfélaginu. Þannig hafa rannsóknir gefið til kynna að náttúrufræðibraut sé sú braut sem laðar að sér námslega sterka nemendur úr efri lögum samfélagsins (Beach, 2008; Bleazby, 2015; Weis, Cipollone og Jenkins, 2014) og að árangur í stærðfræði greiði götu ungs fólks að vel launuðum störfum í framtíðinni (Arnot og Reay, 2004; Lynch og McGarr, 2016; Straehler-Pohl og Gellert, 2013). Á sama tíma hefur bæði alþjóðleg og íslensk menntaorðræða og skilgreind pólitísk stefna í meiri mæli einkennst af áherslu á nemendamiðað nám og tækifæri nemenda til að hafa áhrif á nám sitt (Arnesen, Lahelma, Lundahl og Öhrn, 2014; Ministry of Education, Science and Culture, 2012). Því er fróðlegt að skoða hvort og hvernig virðingarröð bóknámsgreina endurspeglast í viðhorfum framhaldsskólakennara til nemendaáhrifa. Sérstök áhersla er lögð á að draga fram viðhorf og sýn kennara úr mismunandi námsgreinum og af ólíkum brautum. Byggt er á viðtölum við 16 framhaldsskólakennara úr ólíkum framhaldsskólum sem allir eiga það sameiginlegt að kenna bóknámsgreinar á stúdentsprófsbrautum. Kenningalegur bakgrunnur greinarinnar byggist á kenningu Basil Bernsteins (2000) um félagsfræði menntunar. Niðurstöðurnar sýna hvernig hugmyndir kennara um áhrif nemenda í ólíkum námsgreinum styðja við og viðhalda hefðbundinni stöðu greina. Svigrúm virðist til að fækka efnisþáttum og fara hægar yfir í stærðfræði á öðrum brautum meðan mikil festa er í hraða yfirferðar og inntaki í stærðfræði á náttúrufræðibrautum. Það sem virðist ekki síst ráða þessu eru fyrir fram mótaðar hugmyndir um skort á getu og áhuga nemenda af öðrum brautum á að læra stærðfræði. Kennarar í öðrum námgreinum en stærðfræði lýsa jafnframt kennsluaðferðum og skipulagi sem felur að einhverju leyti í sér tækifæri fyrir nemendur til að hafa áhrif á það hvað og hvernig þeir læra. Þau áhrif eru mismikil og fela jafnvel í sér ógn við sett námsmarkmið. Sterk og óbreytanleg staða stærðfræðinnar er jafnframt enn greinilegri í ljósi þess hvernig brýr hafa verið byggðar og samfagleg vinna aukin í tungumálum, félagsgreinum og raungreinum. Þessar niðurstöður endurspegla íslenskan framhaldsskóla þar sem væntingar til námsgetu nemenda ráðast af vali þeirra á brautum. Þar sem skipulag stærðfræðiáfanga á náttúrufræðibraut einkennist af hraðri yfirferð, sem ekki allir ráða við, má segja að greinin þjóni hlutverki hliðvarðar, meðal annars fyrir þá nemendur sem hafa hug á raunvísindanámi. Greinin getur þannig verið umtalsverð hindrun á leið nemenda til brautskráningar af náttúrufræðibraut og jafnframt til frekari menntunar, bæði þar sem formlegar kröfur eru um undirbúning í raungreinum en jafnframt þar sem undirbúningur í raungreinum og stærðfræði er mikilvægur. Einnig er hætta á því að nemendur annarra brauta fari á mis við almenna menntun ef svigrúm til áhrifa er of mikið og ákvarðanir um inntak náms byggjast á fyrir fram gefnum hugmyndum um skort á námsgetu