Ecosystem services of whales in the Arctic: co-production, valuation and governance

Abstract

The thesis examines the dynamics of Arctic social-ecological systems (SES) that enable human wellbeing benefits through whale ecosystem services (ES). It does so through a review of relevant literature, construction of conceptual models, two primary economic and socio-cultural whale ES valuation studies, and an assessment of whale ES governability. The results indicate multiple human wellbeing benefits and associated economic, socio- cultural and biophysical values derived from marine ecosystems through whale ES in selected case study communities in Greenland, Iceland and Norway. These benefits include but are not limited to tourism, education, cultural identity, community cohesiveness, commercial and indigenous whaling, biodiversity enhancement, ecosystem regulation, inspiration for arts, and existence values. The case studies demonstrate that they are obtained by communities through human-nature co-production of whale ES and governed by a multilayered web of formal and informal governance interactions. The social-ecological complexity revealed in the analysis of whale ES underlines the importance of context and plural ES values in Arctic marine resource governance. It also implies a necessity to study social and ecological phenomena together as one co-evolving Earth system. Following these observations, conceptual models were developed integrating elements of ES, their co-production, and interactive governance and governability theories. The results of the governability assessment reveal high complexity and dynamics related to whale ES, ability of actors to self-govern, and a need for reflective and adaptive governance regimes. The relevance of the methodology and conceptual models applied in this research extends beyond the Arctic and can be applied in other natural resource contexts.

Í þessari doktorsritgerð er gangverk félagslegra vistkerfa á norðurslóðum sem gera mönnum kleift að njóta góðs af vistkerfisþjónustu hvala skoðað. Þetta var gert með því að rýna núverandi stöðu þekkingar á tengdum fræðum, smíði á hugmyndalíkönum, tveimur frumrannsóknum á efnahagslegu og félags-menningarlegu gildi vistkerfisþjónustu hvala og mati á stjórnhæfni vistkerfisþjónustu hvala. Niðurstöðurnar benda til margvíslegs ávinnings fyrir velferð manna og tengdra efnahags-, félags-menningar- og lífeðlislegra gilda frá vistkerfum í hafi, sem tengd eru vistkerfisþjónustu hvala í þeim samfélögum á Grænlandi, Íslandi og Noregi sem valin voru sem tilvik rannsóknarinnar. Ávinning frá vistkerfisþjónustu hvala má meðal annars sjá hvað varðar ferðaþjónustu, fræðslu, menningarlega sjálfsmynd, samfélagslega samheldni, hvalveiðar í bæði atvinnuskyni og fyrir frumbyggja, eflingu líffræðilegs fjölbreytileika, regluverk tengt vistkerfinu, innblástur fyrir listsköpun og tilvistargildi. Tilviksrannsóknirnar sýna að samfélagið í heild sinni nýtur ávinningsins með því að lifa í sátt og samlyndi við náttúruna og með góðri, marglaga stjórnun í gegnum formleg og óformleg samskipti. Greining á vistkerfisþjónustu hvala varpaði ljósi á félags-vistfræðilegt flækjustig sem undirstrikar mikilvægi þess að íhuga samhengið og margvísleg gildi vistkerfisþjónustu í stjórnun auðlinda hafsins á norðurslóðum. Þessi greining gaf einnig til kynna nauðsyn þess að rannsaka félags- og vistfræðileg fyrirbæri saman sem hluta af þróunarkerfi jarðarinnar. Í kjölfar þessara athugana voru hugmyndalíkön þróuð þar sem þættir úr vistkerfisþjónustu, samframleiðsla þeirra og gagnvirkar stjórnunar- og stjórnhæfnikenningar voru samþættar. Niðurstöður á mati á stjórnhæfni sýndu fram á hátt flækjustig og gangverk tengd vistkerfisþjónustu hvala, hæfni aðila til að stjórna sér sjálfir og þörf fyrir sveigjanleg stjórnkerfi. Gildi aðferðafræðinnar og þeirra hugmyndalíkana sem þróuð voru í þessari rannsókn nær út fyrir norðurslóðir og er hægt að beita á aðrar náttúruauðlindir.